اختلال سیکلوتایمی یا خلق ادواری چیست؟
اختلال سیکلوتایمی یا خلق ادواری (Cyclothymia) یک اختلال روانی است که به تناوب دوره‌های هیپومانیا (حالت بالا) و افسردگی خفیف متناوب در فرد منجر می‌شود. در این اختلال، علائم افسردگی خفیف‌تر و کم‌مدت‌تر از افسردگی عمده هستند، و هیپومانیا نیز کمتر شدید و کوتاه‌مدت‌تر از دوره‌های منیا (حالت بالای شدید و طولانی مدت در اختلال دوقطبی) است.
نشانه‌ها و علائم اختلال سیکلوتایمی شامل موارد زیر می‌شوند:
- دوره‌های هیپومانیا: در این دوره‌ها، فرد تجربه‌هایی از افزایش انرژی، خلاقیت بیشتر، افکار بسیار تند، خوداعتماد زیاد، کمتر نیاز به خواب و احساسات بالا را دارد. هیپومانیا اما به شدت و مدت کمتر از منیا در اختلال دوقطبی است.
- دوره‌های افسردگی: در این دوره‌ها، فرد احساسات افسردگی، ناراحتی، انرژی کم، کاهش خلاقیت، افکار منفی، اضطراب و مشکلات خواب را تجربه می‌کند. این دوره‌ها کمتر از ۲ هفته طول می‌کشند و طولانی مدت نیستند.
علت اختلال سیکلوتایمی هنوز به طور دقیق مشخص نشده است. احتمالاً عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این اختلال نقش دارند. افرادی که تاریخچه خانوادگی از اختلال دوقطبی دارند، در معرض بیشتری برای ابتلا به خلق ادواری قرار دارند.
در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در مورد خلق ادواری و مشاوره، پیشنهاد می‌شود با یک متخصص روانشناسی یا روانپزشک مراجعه کنید. در کلینیک روانشناسی راه آرامش مشاوران متخصص می‌توانند شما را در تشخیص و درمان مناسب راهنمایی کنند.
نشانه های اختلال سیکلوتایمی
بله، درست است که تشخیص اختلال سیکلوتایمی برای برخی افراد دشوار است، زیرا علائم آن خفیف و تناوبی هستند و نمی‌توان به راحتی با توصیف یک یا دو اپیزود افسردگی و هیپومانیا تشخیص داد. اما برخی نشانه‌ها و الگوهای مشترک می‌توانند مورد توجه قرار گیرند:
- تناوب دوره‌ها: افراد مبتلا به خلق ادواری تجربه دوره‌های تناوبی افسردگی و هیپومانیا دارند. این دوره‌ها ممکن است به صورت منظم و با طول زمان مشخصی تکرار شوند، اما در برخی موارد نامنظم و غیر قابل پیش‌بینی باشند.
- مدت زمان دوره‌ها: علائم افسردگی و هیپومانیا در خلق ادواری معمولاً برای چند روز یا چند هفته ادامه دارند و سپس به حالت خلقی نرمال بازمی‌گردند. این مدت زمان ممکن است متفاوت باشد و در برخی موارد می‌تواند طولانی‌تر باشد.
- الگوی تکرار: برای تشخیص اختلال سیکلوتایمی، الگوی تکرار دوره‌های افسردگی و هیپومانیا باید حداقل دو سال باشد. این یعنی فرد باید دوره‌های افسردگی و هیپومانیا را به‌صورت مداوم و تناوبی تجربه کند.
- تأثیر بر زندگی روزمره: خلق ادواری می‌تواند تأثیراتی بر روی زندگی روزمره فرد داشته باشد. ممکن است خلق و خوی و سطح انرژی فرد در دوره‌های هیپومانیا بسیار بالا یا در دوره‌های افسردگی بسیار کاهش یابد، که این ممکن است به توانایی فرد در انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد.
- تبدیل به اختلال دوقطبی: در بعضی موارد، اختلال سیکلوتایمی ممکن است به تدریج به یک اختلال دوقطبی کامل تبدیل شود، که در آن دوره‌های منیا (حالت بالای شدید) و افسردگی عمده همراه با علائم شدیدتر و طولانی‌تر رخ می‌دهند.
مهم است برای تشخیص درست و درمان مناسب، بهتر است با یک متخصصی در حوزه روانپزشکی مشورت کنید. تنها یک پاسخ آنلاین نمی‌تواند جایگزین تشخیص حرفه‌ای و مشاوره درمانی از جانب یک پزشک متخصص باشد.
اختلاف بین اختلال سیکلوتایمی و اختلال دوقطبی
درست است، اختلاف اصلی بین اختلال سیکلوتایمی و اختلال دوقطبی در معیارهای خلق و خوی ناخوشایند برای تشخیص دوره‌ها وجود دارد. در صورتی که در اختلال دوقطبی، هیپومانیا یا افسردگی عمده باید به طور کامل برآورده شوند، در خلق ادواری این معیارها به صورت کامل نیستند.
در اختلال سیکلوتایمی، هیپومانیا و افسردگی ممکن است در سطحی کمتر از عمده باشند. به عبارت دیگر، علائم افسردگی و هیپومانیا در خلق ادواری معمولاً در سطح خفیف تری رخ می‌دهند و نیازی به حضور علائم شدید و شایع ندارند. این معیارها در خلق ادواری می‌توانند در حدودی متوسط یا حتی کمتر از آن باشند.
بنابراین، در خلق ادواری، معیارهای خلق و خوی ناخوشایند که برای تشخیص اختلال دوقطبی لازم است، به طور کامل برآورده نمی‌شوند. این اختلاف در میزان شدت و عمده بودن علائم هیپومانیا و افسردگی بین دو اختلال وجود دارد.
به هر حال، تشخیص درست و درمان این اختلالات به عهده پزشکان و متخصصان روانپزشکی است. در صورتی که شما یا کسی در اطرافتان علائمی از اختلال سیکلوتایمی یا اختلال دوقطبی دارید، بهترین راه برای تشخیص و درمان مناسب، مراجعه به یک پزشک متخصص است.
علل اختلال سیکلوتایمی
درست است، علت اختلال سیکلوتایمی هنوز به طور کامل مشخص نشده است و به ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عملکرد مغز و عوامل محیطی نسبت داده می‌شود. این عوامل عبارتند از:
- وراثت و عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی و وراثت معمولاً نقش مهمی در توسعه خلق ادواری دارند. افرادی که در خانواده‌شان افرادی با خلق ادواری، افسردگی عمده و یا اختلال دوقطبی دارند، احتمال بیشتری برای ابتلا به این اختلال دارند.
- تفاوت عملکرد مغز: تغییرات نوروبیولوژیک در مغز می‌تواند خطر ابتلا به سیکلوتایمی را افزایش دهد. این تغییرات شامل تغییرات در سطح نوروترانسمیترها (مواد شیمیایی مغزی که در انتقال اطلاعات بین سلول‌های عصبی نقش دارند) و ساختار مغز می‌شود.
- عوامل محیطی: تجربیات مانند سوء استفاده فیزیکی و جنسی، استرس بلندمدت، سوء مصرف مواد و سایر تجربیات مضر می‌توانند خطر سیکلوتایمی را افزایش دهند. این عوامل محیطی ممکن است تأثیری بر عملکرد مغز داشته باشند و فرایند ایجاد اختلال سیکلوتایمی را تسریع کنند.
مهم است بدانید که این فاکتورها به صورت متقابل با یکدیگر تعامل می‌کنند و هر فردی ممکن است با ترکیب مختلفی از این عوامل مبتلا به اختلال سیکلوتایمی شود. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، بهتر است با یک پزشک متخصص مشاوره و مراجعه کنید.
درمان اختلالات خلق ادواری
درست است، درمان اختلالات خلق ادواری نیازمند یک رویکرد چندگانه است که شامل روان درمانی، داروها و یادگیری نحوه کنترل و غلبه بر محیط توسط بیمار می‌شود. درمان این اختلالات بهبودی و کنترل علائم را بهبود می‌بخشد. درمان دارویی معمولاً توسط پزشک یا روانپزشک تجویز می‌شود، زیرا تعیین نوع و دوز مناسب داروها نیاز به تخصص پزشکی دارد.
روان درمانی (پیشنهادی) می‌تواند به شکل جلسات فردی یا گروهی انجام شود و به کمک روانشناس بالینی یا متخصص روان درمانی انجام می‌شود.
این نوع درمان شامل تحلیل رفتاری، تحلیل شناختی رفتاری، مداخله‌های روانشناختی و مهارت‌های مدیریت استرس می‌شود. هدف از این درمان‌ها آموزش بیمار درباره مدیریت احساسات، تشخیص و مدیریت علائم اختلال، بهبود روابط شخصی و بهبود کیفیت زندگی است.
همچنین، درمان دارویی می‌تواند در کنترل علائم اختلالات خلق ادواری موثر باشد. داروها معمولاً شامل استفاده از استابیلیزاتورهای خلق (مانند لیتیوم)، آنتی‌دپرسانت‌ها و ضداضطراب‌ها است. نوع و دوز داروها بستگی به شدت علائم و وضعیت هر بیمار دارد و باید توسط یک پزشک متخصص تجویز شود.
در کل، ترکیب درمان روان درمانی، داروها و یادگیری مهارت‌های مدیریت علائم توسط بیمار می‌تواند بهبودی موثری در اختلالات خلق ادواری ایجاد کند.
همچنین، همکاری با یک تیم درمانی متخصص شامل پزشکان، روانپزشکان و روانشناسان می‌تواند به شما در مدیریت بهتر بیماری و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. در این زمینه می‌توانید با کارشناسان مجموعه کلینیک روانشناسی راه آرامش در ارتباط باشید.
